Umongo wencwadi unika imbali ngendalo
3 min read
Curator & Crusader – Mike Bruton
Ngokuqinisekileyo, uMarjorie Eileen u-Doris Courtenay-uLatimer angaziwa emhlabeni jikelele ukuba afune ukubona amaqonga ahlaza okwesibhakabhaka e-coelacanth eyayicatshangelwa ukuba iphela, kodwa ibali elingaphambili lokuba likwazi ukubona into enjalo – kwaye oza kwenza emva – ufanelekile ukuxelela ubunzulu bawo kunye nokufudumala ekukhuseleni nasekuqondeni kwimeko yendalo yaseMzantsi Afrika.
Ekubeni, ngenxa yemigudu yombhali uMike Bruton, i-akhawunti ebanzi kunokuba impilo yaseColtenay-Latimer ivuselelwe kwincwadi yakhe, Curator kunye neCrossuser. NgoMvulo, ngo-1 kuJulayi 2019, uBruton wabelane ngeendinyana ezininzi ezimangalisayo zowesifazane obalaseleyo kunye ne-Wordfest 2019audience, eshiya wonke umntu ukwesaba intombi yaseMzantsi Afrika kufuneka ibheke njengenye ye-greats.Ekubeni, ngenxa yemigudu yombhali uMike Bruton, i-akhawunti ebanzi kunokuba impilo yaseColtenay-Latimer ivuselelwe kwincwadi yakhe, Curator kunye neCrossuser.
NgoMvulo, ngo-1 kuJulayi 2019, uBruton wabelane ngeendinyana ezininzi ezimangalisayo zowesifazane obalaseleyo kunye ne-Wordfest 2019audience, eshiya wonke umntu ukwesaba intombi yaseMzantsi Afrika kufuneka ibheke njengenye ye-greats. Kuqala kuphi? Ekuqaleni, kunjalo.
Wazalelwa ngo-1907 kwintsapho yabahlali abahlalutyo baseMpumalanga yeLondon, kungekuphela kweeveki ezintathu emva kokuba bephethe iibhegi zabo bafudukela eKapa. Kukho apha ukuba ukunyaniseka kwe-Courtenay-Latimer yehlabathi lemvelo kuya kubonga ngenxa yothando lwabazali bakhe nge-adventure kunye nemvelo: ukuphuma kwintsapho kuquka ukulinganisa iintaba zeentaba zeCape kunye nokuhlola ummandla walo wonxweme Kuqala kuphi? Ekuqaleni, kunjalo.
Wazalelwa ngo-1907 kwintsapho yabahlali abahlalutyo baseMpumalanga yeLondon, kungekuphela kweeveki ezintathu emva kokuba bephethe iibhegi zabo bafudukela eKapa. Kukho apha ukuba ukunyaniseka kwe-Courtenay-Latimer yehlabathi lemvelo kuya kubonga ngenxa yothando lwabazali bakhe kwi-adventure kunye nemvelo: ukuphuma kweentsapho kuquka ukulinganisa iintaba zeentaba zeCape kunye nokuhlola ummandla walo wonxweme.
Uyise wakhe kungekudala waba ngumphathi wesitishi se-South African Railway kwaye uza kufakwa kwiindawo ezikude kakhulu kwi-Eastern Cape. Naluphi na ukuhlala kwintsapho, ilungu ngalinye (abazali kunye namantombazana amahlanu) baya kuthatha inxaxheba ekuhloliseni imfuyo, iiflethi kunye neenkcubeko zalabo ababekade bebizela ikhaya lomhlaba, ukuqokelela nayiphi na into eya kusinda ekuphumeni kwabo kunye Ubomi behlala kwi-shelf.
Kuqala kuphi? Ekuqaleni, kunjalo.
Wazalelwa ngo-1907 kwintsapho yabahlali abahlalutyo baseMpumalanga yeLondon, kungekuphela kweeveki ezintathu emva kokuba bephethe iibhegi zabo bafudukela eKapa. Kukho apha ukuba ukunyaniseka kwe-Courtenay-Latimer yehlabathi lemvelo kuya kubonga ngenxa yothando lwabazali bakhe kwi-adventure kunye nemvelo: ukuphuma kweentsapho kuquka ukulinganisa iintaba zeentaba zeCape kunye nokuhlola ummandla walo wonxweme.
Uyise wakhe kungekudala waba ngumphathi wesitishi se-South African Railway kwaye uza kufakwa kwiindawo ezikude kakhulu kwi-Eastern Cape. Naluphi na ukuhlala kwintsapho, ilungu ngalinye (abazali kunye namantombazana amahlanu) baya kuthatha inxaxheba ekuhloliseni imfuyo, iiflethi kunye neenkcubeko zalabo ababekade belikhaya lomhlaba, ukuqokelela nayiphi na into eya kusinda ekuphumeni kwabo kunye Ubomi behlala kwi-shelf. Enyanisweni, yiyo iintlinkethi, iqoqo lemizalwane yakhe, eyayiza kuba yinto yokuqala eyaboniswa kuluntu emva kokuvulwa ngokusemthethweni kweMyuziyam yase-East London emva kokuba ifumene umboniso wokuqala ukuba ungabikho.
Ngenxa yokudeka kwezithuba zikayise kunye nokukhetha okungenamsebenzi wemfundo, i-Courtenay-Latimer yayingakaze ifundiswe ngokusemthethweni, kodwa ulwazi olunzulu lolwazi lwabantu baseMzantsi Afrika lwaluyinto enomdla kakhulu kumnika ithuba lokuqeshwa njengomgcini weMyuziyam yase-East London.
Umqokeleli oqhelekileyo owaziyo ukukhangela abantu ukuba batyelele iimyuziyam, i-Courtenay-Latimer yakwazi ukwenza inethiwekhi engaqhelekanga yenzululwazi eyaziwayo enolwazi eyamnceda ukuba akhulise iminikelo yakhe yemyuziyamu kunye nokuqhubela phambili ulwazi lwakhe lwesayensi.
Ngokuqhelekileyo, into eya kufakwa kwiimyuziyam kunye ne-Courtenay-Latimer kunye nabanye oososayensi babeza kuthatha iinyanga ukuba benze uvavanyo olupheleleyo lwexabiso lento kwaye bacinge ukuba kuphi ukuqokelela – okanye igama-liza kufanelana. Ilungu elisekayo loMbutho weMyuziyam yoMzantsi Afrika, ulungelelaniso lube lukhulu ekuphuhliseni umsebenzi wezemyuziyam kunye nokuqeqesha abantu baseMzantsi Afrika.
Ngaphandle kokufunyanwa kwe-coelacanth, isiganeko esenza ukuba i-renownd yamazwe ngamazwe, i-Courtenay-Latimer yayiza kubakho ukubonisa intlanzi epheleleyo kwihlabathi (70), ukuletha i-Hubidta iHippo kwi-East London, ifake imbonakalo yeentyatyambo ephilayo, engeza Uneminyaka engama-140 ubudala, uqobo lwamaqanda e-dodo ekuqokeleleni kunye nokuba nethuba lokuhlangana kunye no-Amelia Earhart.
Enyanisweni, yiyo iintlinkethi, iqoqo lemizalwane yakhe, eyayiza kuba yinto yokuqala eyaboniswa kuluntu emva kokuvulwa ngokusemthethweni kweMyuziyam yase-East London emva kokuba ifumene umboniso wokuqala ukuba ungabikho.
Ngenxa yokudeka kwezithuba zikayise kunye nokukhetha okungenamsebenzi wemfundo, i-Courtenay-Latimer yayingakaze ifundiswe ngokusemthethweni, kodwa ulwazi olunzulu lolwazi lwabantu baseMzantsi Afrika lwaluyinto enomdla kakhulu kumnika ithuba lokuqeshwa njengomgcini weMyuziyam yase-East London.Umqokeleli oqhelekileyo owaziyo ukukhangela abantu ukuba batyelele iimyuziyam, i-Courtenay-Latimer yakwazi ukwenza inethiwekhi engaqhelekanga yenzululwazi eyaziwayo enolwazi eyamnceda ukuba akhulise iminikelo yakhe yemyuziyamu kunye nokuqhubela phambili ulwazi lwakhe lwesayensi.
Ngokuqhelekileyo, into eya kufakwa kwiimyuziyam kunye ne-Courtenay-Latimer kunye nabanye oososayensi babeza kuthatha iinyanga ukuba benze uvavanyo olupheleleyo lwexabiso lento kwaye bacinge ukuba kuphi ukuqokelela – okanye igama-liza kufanelana. Ilungu elisekayo loMbutho weMyuziyam yoMzantsi Afrika, ulungelelaniso lube lukhulu ekuphuhliseni umsebenzi wezemyuziyam kunye nokuqeqesha abantu baseMzantsi Afrika.
Ngaphandle kokufunyanwa kwe-coelacanth, isiganeko esenza ukuba i-renownd yamazwe ngamazwe, i-Courtenay-Latimer yayiza kubakho ukubonisa intlanzi epheleleyo kwihlabathi (70), ukuletha i-Hubidta iHippo kwi-East London, ifake imbonakalo yeentyatyambo ephilayo, engeza Uneminyaka engama-140 ubudala, uqobo lwamaqanda e-dodo ekuqokeleleni kunye nokuba nethuba lokuhlangana kunye.
Elibali libhalwe ngelwimi ezahlukeneyo ezifana ne Afrikaans, English, neisiXhosa. Ngoko nceda uzikhethele ngokucofa olwakho ulwimi.